Liviyanın devrilmiş prezidenti Müəmmər Qəddafinin 2008-ci ilin martın 29-da Suriyanın paytaxtı Dəməşqdə (Şam) Ərəb liderlərinin toplantısında etdiyi çıxışı yenidən gündəmə gəlib.

 Qəddafi həmin çıxışı zamanı İraq lideri Səddam Hüseynin ölümünü misal çəkərək  bu ifadəni işlətmişdi : 
 “Səddamın başına gələnlər sizi  də  gözləyir. Sıra sizə də gələcək”.
 Həmin vaxt  Ərəb ölkələri liderlərinin əksəriyyəti  Qəddafinin  bu  sözlərinə  gülmüşdü .
  Bu  günlərdə   devrilmiş  Suriyanın  prezidenti  Bəşər  Əsəd  də  Qəddafiyə  gülənlər  arasında  idi.
  İndi  Suriyada baş verən siyasi  dəyişiklər  fonunda Qəddafiyə gülən Əsədin aqibətini  bütün  dünya   gördü.
  Bu  bir növ tarixin istehzası  idi .
  Suriyada  Əsəd  dövrü  bitdi. İndi  bu  ölkədə  yeni  proseslər  başlayıb.
  Suriyada  baş  verən  dəyişiklərin  Yaxın  Şərq  və  ətraf  ölkələrə  də  təsiri  qaçılmazdır. 
   Suriyada  baş  verən  hadisələr  hər  yerdə  baş  verə  bilər.
 Müstəmləkəçilik siyasətindən əl çəkilməlidir. Döyüş silahlarına xərclənən pullar insanların  rifahına  xərclənməlidir.
 Dövlətlər  təkcə  yerin  altındakı sərvətləri  yox ; yerin üstündəki insanların  taleyini də  düşünməlidir.
  Müşahidələr  göstərir  ki , imperialist  niyyətli  siyasi  qüvvələr  yenə  də  aranı  qarışdırmaqla  məşguldurlar.
  Məsələn , son günlər belə fikirlər səsləndirilir ki, Suriyada  baş  verən  hadisələr  fonunda  Rusiya və Türkiyənin  münasibıtləri  pisləşib.
  Lakin  unudulur  ki :  ölkələr  arasında   dostluq və ya düşmənçilik  münasibətləri  əbədi  olmur.
 Münasibətlər
şəraitə  görə  dəyişə  bilər.
  Bu  mənada  indiki  mərhələdə Rusiya ilə Türkiyə arasında  münasibətlərin  pisləşməsi  inandırıcı  deyil.
  Əvvəla 
bu  ölkələrin prezidentlərinin münasibətləri  çox  yaxşıdır.
  Digər  tərəfdən  Ukrayna  müharibəsi  ilə  əlaqədar ,  Qərbin  sanksiyaları  fonunda  Türkiyə  Rusiya  üçün  "xilas  dəhlizi"dir.
  Suriyada  Əsədin  devrilməsinə  məyus  olan   İran da  Türkiyə  və  Azərbaycanla  münasibıtlərini   korlamamalıdır.
  Çünki ,
İranda  40 ( qırx )  milyona  yaxın Azərbaycan 
türkü  yaşayır.
  İranın 
Azərbaycan və Türkiyəyə qeyri-dost münasibət sərgiləməsi Tehrana   baha  başa  gələ  bilər.
  Suriyada  hakimiyyətə  gələn  yeni  qüvvələr  Azərbaycanla  da    müsbət  mənada  ciddi  əlaqələr  qurmalıdır. 
 Suriyada  azərbaycanlılarla  eyni  olan -  milyonlarla 
Oğuz  kökənli  türkman  var.
 Yəni ,  bu  coğrafiyada təxribat törətmək istəyənlər  sonda  pərişan  olacaq.
 Suriyada  qurulacaq  yeni  hökümət  Türkiyə  və  Azərbaycanla  yaxşı  münasibətlər  saxlamaqda  maraqlı  olacaq.
  Bölgədə  yaranmış  yeni  geopolitik  vəziyyət 
Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə də  təsir  edəcək.
 Rəsmi  Bakı sülh müqaviləsinin imzalanmasının tərəfdarıdır. 
  Lakin  bu  məsələdə  Azərbaycanın  Ermənistan  qarşında 
dəyişməz şərtləri var. 
  Ermənstan  bu  şərtlərə  əməl etməli ;  konstitutsiyalarında  Azərbaycana  qarşı  ərazi  iddalarlnı  ehtiva  edən  maddələri  aradan  qaldırmalır.
  Ermənistanın  dövlət  kimi qalması ;  Azərbaycanla əldə ediləcək sülhdən  asılıdır.
  Ermənilər  başa  düşməlidir ki, dünya  siyasətində  özünü  təsdiq  etmiş  İlham Əliyev kimi
liderin  barışıq  əli uzatmsı  onların  son  şansıdır.
  Ermənistan  Azərbaycanla  sülh  bağlasa ;  Türkiyə  üzərindən  Yaxın  Şərq ,  Afrika  və  Avropa  ölkələrinə  çıxmaq  şansı  qazanacaq.
   Məsələlərə  dövlət  ağılı  ilə  baxmaq  lazımdır .

Qəvami  Sadıqbəyli, Jurnalist - politoloq.
12  Dekabr  2024 - cü il.